Wibracje związane z narzędziami stanowią istotne zagadnienie w kontekście bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) we wszystkich krajach, w tym w Polsce. Wibracje mogą mieć szkodliwe skutki dla zdrowia pracowników, zwłaszcza jeśli są wystawieni na nie przez dłuższy czas. Pracownicy korzystający z narzędzi wibracyjnych, takich jak młoty pneumatyczne, wiertarki czy piły mechaniczne, są narażeni na działanie wibracji.
W Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, obowiązują przepisy dotyczące ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem wibracji. Dyrektywa 2002/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady określa minimalne wymagania dotyczące ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z wystawieniem na działanie wibracji.
Na przykład artykuł nr 2 wspomnianej dyrektywy definiuje wibracje w następujący sposób:
„a) „wibracje przekazywane na kończyny górne”: drgania mechaniczne, które przeniesione na układ dłoń-ramię człowieka, powodują zagrożenie zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, w szczególności zagrożenie zaburzeniami układu naczyniowego, kostnego lub stawowego, nerwowego lub mięśniowego;
b) „wibracje przekazywane na całe ciało”: drgania mechaniczne, które przeniesione na całe ciało, powodują zagrożenie zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, w szczególności schorzenia dolnego odcinka kręgosłupa i urazy kręgosłupa.”
Najważniejszym parametrem, który należy brać pod uwagę podczas oceny ryzyka, jest poziom wibracji. Wyjściem z takiej oceny musi być wiedza o maksymalnych wartościach wibracji, na jakie może być narażony pracownik w odniesieniu do 8-godzinnego dnia pracy. Kwestię tę reguluje art. 3 Dyrektywy 2002/44/WE, który brzmi:
„1. Dla wibracji przekazywanych na kończyny górne:
a) dzienną wartość dopuszczalną narażenia, ujednoliconą dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia, ustala się na 5 m/s²;
b) dzienną wartość działania narażenia, ujednoliconą dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia, ustala się na 2,5 m/s².
Oceny lub pomiaru narażenia pracowników na wibracje przekazywane na kończyny górne dokonuje się na podstawie przepisów pkt 1 część A załącznika.
2. Dla wibracji przekazywanych na całe ciało:
a) dzienną wartość dopuszczalną narażenia, ujednoliconą dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia, ustala się na 1,15 m/s² lub według uznania danego Państwa Członkowskiego, jako wartość dawki wibracji 21 m/s¹,⁷⁵;
b) dzienną wartość działania narażenia, ujednoliconą dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia, ustala się na 0,5 m/s² lub, według uznania odnośnego Państwa Członkowskiego, jako wartość dawki wibracji 9,1 m/s¹,⁷⁵.”
Pracodawcy w Polsce mają obowiązek przestrzegania tych przepisów i zapewnienia odpowiednich środków ochrony, takich jak noszenie odpowiednich osłon ochronnych, dostarczanie odpowiedniego szkolenia dla pracowników oraz monitorowanie poziomu ekspozycji na wibracje. Pracodawcy są również zobowiązani do przeprowadzania ocen ryzyka zawodowego związanych z wystawieniem pracowników na działanie wibracji oraz do podejmowania działań mających na celu zmniejszenie tego ryzyka, na przykład poprzez zastosowanie narzędzi o mniejszych poziomach wibracji lub ograniczenie czasu ekspozycji pracowników na działanie wibracji.
Ocenę ryzyka, o której mowa, należy przeprowadzić zgodnie z wytycznymi Dyrektywy 2002/44/WE opisanymi szczegółowo w załączniku „A”. W punkcie pierwszym tego załącznika określono sposób postępowania:
„Podstawą oceny poziomu narażenia na wibracje przekazywane na kończyny górne jest obliczenie dziennej wartości narażenia, znormalizowanej dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia A(8), wyrażonej jako pierwiastek kwadratowy sumy kwadratów (rms) (łączna wartość) wartości przyspieszenia ważonych częstotliwością, ustalonych na ortogonalnych osiach ahwx, ahwy, ahwz, określonych w rozdziałach 4 i 5 oraz załączniku A do normy ISO 5349-1(2001).
Dopuszcza się dokonanie oceny poziomu narażenia na podstawie szacunku opartego na pochodzącej od producenta informacji dotyczącej poziomu emisji ze stosowanego sprzętu roboczego, oraz w oparciu o obserwacje specyficznych sposobów wykonywania pracy lub o pomiar.”
W przypadku, gdy pracownik uważa, że jest niewłaściwie chroniony przed szkodliwym działaniem wibracji, ma prawo zgłosić tę sytuację swojemu pracodawcy lub odpowiednim organom nadzoru, takim jak Inspekcja Pracy. Inspekcja Pracy w Polsce nadzoruje przestrzeganie przepisów dotyczących BHP i może podjąć działania w przypadku ich naruszenia.
Źródło: https://orka.sejm.gov.pl/Drektywy.nsf/all/32002L0044/$File/32002L0044.pdf
